E-BÜLTEN

mürekkebi üstünde

Dilimizin, uzun yıllardan beri süregelen bir ihmal, özensizlik, bilgisizlik ve vurdumduymazlık sonucunda bugün nasıl yozlaştığını, nasıl bir keşmekeş içine düştüğünü gözler önüne sermek için, Türkçeyi konuşurken ve yazarken yapılan en yaygın ifade, imlâ ve telâffuz yanlışlarını birkaç başlık altında toplayarak bazı çarpıcı örneklerle belirtmeye çalışacağım. Okuyucularımdan ricam, bana hak veriyor ve bu köşeden bir şeyler öğreniyorlarsa, lütfen bu bilgilerini kendilerine saklamayıp arkadaşlarına naklederek en geniş ölçüde yaymaya çalışmalarıdır. Böylece, belki onların uyardığı kimseler de bu bilgileri başkalarına aktarırlar ve denize atılan bir taşın meydana getirdiği halkalar misali, cılız sesimizin zaman içinde kamuoyunda, medyada, politika çevrelerinde, okullarda vs. makes bulmasına katkıda bulunmuş olurlar.

Çoğu zaman amerikanizmden veya fransız hayranlığından kaynaklanan, dilimizi katletmeye yönelik tüyler ürpertici, çiğ, çirkin, kaba ve korkunç yanlışlar: bunların en çarpıcı örneği, birçok gazetelerin manşetlerinde ve televizyon haberlerinde, dizilerinde vs. rastladığımız ‘ŞOK OLDUM’ tâbiridir!!! Defalarca dikkati çektik, eleştirdik, kınadık, ama nafile. Veciz ifade gücü var diye illâkin şok kelimesini kullanmak istiyorsanız, hiç olmazsa ‘şok geçirdim, şoka uğradım’ veya ‘şoke oldum’ denmez. Ve Türkçe gibi soylu bir dil başka dilden kelimelerle tüyleri diken diken eden çirkin argolar üretmez.

‘Şok olmak’ tâbiriyle ilgili olarak bazı okurlarımdan tepkiler almıştım. Bu okuyucularımız bunun o kadar da yanlış sayılamayacağını, ‘olmak’ yardımcı fiilinin şok adından fiil yaptığını ileri sürüyorlar. Hiç olur mu? ‘Kaymakam oldum’ ne demektir? Ben kaymakam haline geldim demektir, değil mi? ‘Şok oldum’ diyince de bunun mantıkî ve gramatik anlamı ben şok, yani darbe oldum demektir. Oysa siz şok olmadınız, bir şoka, bir darbeye maruz kaldınız! Sonra aslında bizzat şok kelimesini kullanmamıza da hiç gerek yoktur. Onun yerini tutacak ne güzel kelime ve tâbirlerimiz vardır; sarsıldım, beynimden vurulmuşa döndüm, feleğimi şaşırdım, vs.

Yalçın, Şiar. Doğru Türkçe, Metis, s. 39. (Not: Metindeki tüm sözcükler yazarın yazdığı şekliyle, değiştirilmeden alınmıştır.)