Normalde robotların her zaman doğruyu söyleyen, soğuk analitik ve mantıksal varlıklar olduğunu düşünebiliriz. Topluma katıldıklarında, muhtemelen en azından yorumlarını incelikle dizginlemeyi ya da yalan söylemeyi öğrenmeliler.
Kendi hayatlarımızda, beyaz yalan söylemek zorunda kaldığımız durumlarla sık karşılaşırız. İnsanlar nasıl göründüklerini sorduklarında, genellikle doğruyu söylemeye cesaret edemeyiz. Beyaz yalanlar, aslında toplumun düzgün bir şekilde işlemesini sağlar. Birdenbire tamamen doğruları söylemeye zorlanırsak (Jim Carrey’nin oynadığı Yalancı Yalancı (Liar, Liar) filmindeki gibi) büyük ihtimalle bir kargaşaya neden olup insanları incitiriz. Gerçekte nasıl göründüklerini ya da nasıl hissettiğinizi söylerseniz insanlar aşağılanmış olur. Patronlarınız sizi işten kovar. Sevgilileriniz sizden ayrılır. Arkadaşlarınız sizi terk eder. Yabancılar size tokat atar. Bazı düşünceler gizi kalmalıdır.
Aynı şekilde, robotlar yalan söylemeyi ya da gerçeği gizlemeyi öğrenebilirler. Aksi durumda insanları incitebilir ve sahipleri tarafından görevden alınabilirler. Bir partide, eğer robot gerçeği söylerse sahibine kötü bir şekilde yansır ve kargaşa yaratabilir. Öyleyse biri ondan fikrini almak isterse kaçamaklı, diplomatik ve düşünceli yanıtlar vermeyi öğrenmesi gerekecektir. Sorudan kaçması, konuyu değiştirmesi, iyi bir soruyla karşılık vermesi ya da beyaz yalanlar söylemesi (bugünün sohbet robotlarının gittikçe daha iyi olduğu tüm şeyler) gerekir. Bu da robotun çoktan olası bir kaçamak yanıtlar listesine sahip olması ve en az sorun yaratacak olanı seçecek şekilde programlanması demektir.
Arada bir robota yanıtın acımasızca dürüst olabileceğini bilen sahibi tarafından doğrudan soru sorulduğu zaman tüm gerçeği söyleyebilir. Belki de doğruyu söyleyeceği tek durum, doğrunun mutlaka söylenmesi gerektiği polis soruşturması olacaktır. Bunun dışında, robotlar serbestçe yalan söyleyebilecek ya da toplumun işlevlerini sürdürebilmesi için gerçeği gizleyebilecek.
Diğer bir deyişle, robotların tıpkı ergenlik çağındaki çocuklar gibi sosyalleşmesi gerekiyor.
Michio Kaku, Zihnin Geleceği, Bilimin Zihni Anlamaya ve Geliştirmeye Yönelik Arayışları, 2. Basım, ODTÜ Yayıncılık, 2014, s. 276-77
E-BÜLTEN
parlak fikir köşesi
Robotlar Yalan Söyleyecek mi?