Yazar: Oktay Akbal
“Yaşam bir karnavaldır” diyor dönen plak. “Yaşam bir karnavaldır – Dünya büyük bir balodur” Paris’te seyrettiğim bir müzikli oyun: “Mösyö Karnaval.” Aznavour’un yazdığı şarkılarda “Yaşam karnavaldır” diyordu Guetary. Eğlenmek, gülmek gerek, boş vermek gerek diyordu…
Kendi yaşantılarımı düşündüm. Bulunduğum çevreleri, işyerlerini, tanıdığım insanları… Boş verebilseydim, aldırmaz olsaydım, üzülecek yerde gülseydim!.. Ama yapamadım, anlamamıştım yaşamın bir maskeli balo olduğunu. İnsanların her gün, her an suratlarına yeni, değişik maskeler taktıklarını. İnsanların tek yüzlü olmadığını. En yakınından en uzağına kadar… Kendime çeşitli maskeler hazırlamalıymışım!.. Boy boy renk renk… Yerine göre kullanmalıymışım. Çıkarıma göre… Güleç, kızgın, memnun, üzüntülü, acımaklı, mağrur, perişan, dalkavuk, aşağılık… Hepsinin bir yeri bir zamanı vardı. Olmadı, yapamadım. Hep kendi yüzümü taşıdım. Binbir maske kullanan insanlar arasında maskesiz biri yaşayabilir miydi, dayanabilir miydi?..
Derken bir şiir hatırıma geliyor… Behçet Necatigil’in “Maskeli Balo”su… Şu şairler, her şeyi düşünmüşler bizden önce. Duymuşlar, yazmışlar… Kaç yıl önce yayınlamış bu şiiri Necatigil? Bugün, şu şarkının beni sürüklediği yaşam düşlerini o yıllarca önce duymuş, yazmış…
“Siz yine o maskeli balodan döndünüz – Ben bu ismi verdim hayata – Duracak haliniz yok ayakta – Soyunup dökününüz – Siz kurtoğlu kurtsunuz – Bir ben biliyorum sizi – Bir ben görüyorum kuzu postuna girdiğinizi – Bravo, yine nasıl da yutturdunuz.”
Karşılaşırsınız birisi ile… Ayaküstü hoş beş. Yüzünde bir maske vardır. Anlarsınız. Hiç hoşlanmamıştır size rastlamaktan. Ama belli etmez. Bir maske vardır yüzünde. Ayrılır ayrılmaz gerçek yüzünü takınacaktır. Ya da başka biri, bir çıkarı vardır sizden. Takar o dost maskesini. Sök sökebilirsen… Bazen bilirim o maskeleri, elimi uzatıp sökmek isterim birden. Kopacak, sıyrılacak, düşecek maskeler…
Politikacılar en çok maske kullanan kişilerdir. Politikacı, bir bakıma maskesi en çok adam demek! Gününe, saatine hatta, anına göre yüz değiştiren adam demek! Tek yüzlü bir politikacı tanıdınız mı? Olamaz, imkansızdır. Lon Chaney gibi “Bin yüzlü adamdır” politikacı. Ne kadar çok maskesi varsa, o kadar “üstün” politikacıdır.
Şiire dönelim gene. Maskesini çıkarmış kahramanımız. Yorgun bitkin… İşini yürütmüş, milleti aldatmış, tatlı tatlı becermiş becereceğini… “Bakmayın aynalara, aynalar kirli – Aynalarda rezil olur yüzünüz” demiş Necatigil. Yanılmış işte burada. Onların, o çok maskelilerin aynaya bakarken de kullandıkları maskeler vardır. Gerçek yüzleri yitip gitmiştir binlerce maske altında. Yüzsüzdürler onlar, yüzsüz!..
Kaynak: Oktay Akbal, “Konumuz Edebiyat”, Varlık Yayınevi, İstanbul, 1975.